Despois das sesións dos relatorios e a última hora da tarde, tivo lugar o debate final, moderado por Felipe Arias.
Iniciouse con cuestións sobre os pigmentos orgánicos e inorgánicos que se utilizan nos morteiros de restauración no Castro de Viladonga, ó que a relatora respondeu detallando os usos de cada tipo de pigmento.
Antonio Presas comenta que toda escavación debe ser conservada e fala da necesidade da posta en valor dos xacementos porque a xente da rúa non aprecia o patrimonio
Matilde González resposta que en España non se considera o valor da cultura fronte a Europa que si o fai. Os arqueólogos somos os que poñemos en valor ao xacemento, dando unha explicación pois por si mesmos son mudos. O aprecio comeza co entendemento, e esa debe ser o noso labor.
Cristina aclara que é arqueóloga e que nota que a xente non entende o que facemos, non ten información do que é a arqueoloxía, porque, por exemplo, nas escolas non se lle dá aprecio nin valor. Non se coñece a diferencia entre os castros e o estudo de gabinete separadamente do xacemento. Escávase pero xeralmente non se conserva ou se conserva pero non se mantén, e a xente non entende ese esforzo. Os xacementos non se entenden pola falta de cultura.
Lourdes disente de Cristina e di que ela mesma aprecia que os galegos teñen facilidade de percibir os castros na paisaxe. Ela non quere carteis, quere ver a paisaxe tal cal é e ter así a liberdade de imaxinar.
Yolanda Porto, malia entender a posición anterior, cre que temos necesidade de facer didáctica do noso traballo, e denuncia que non existe unha política cultural que apoie esta necesidade.
Luís López sinala que se intervén pero logo moitas veces non se manteñen esas actuacións. En calquera xardín faise mantemento e con todo o que é un castro esquécese unha vez que se escava ou se intervén nel e acaba no abandono.
Miguel apunta que a dicotomía entre arqueoloxía e a conservación xa non existe. É algo que se retroalimenta e advirte que hai un espírito moi catastrofista no coloquio.
Xabier pregunta sobre se os elementos arquitectónicos de desaugue en San Cibrán de Lás eran as orixinais ou falseados para as drenaxes e, así mesmo, pregunta a José Suárez por qué o santuario do facho non está na croa do Monte do Facho senón máis abaixo.
José Suárez responde que na croa había un espazo libre que non debía de parecer capacitado para ter cuberta porque eran pequenos muros e este espazo non xerou material ningún. O santuario non esta nin abaixo nin arriba: a croa é un elemento importante do santuario do que formaba parte ao igual que outras estruturas, nas cales se realizaban actividades relacionadas co santuario; nalgunhas aparecen vidros, cerámicas e outros materiais, pero unha vez que pasas o foso xa estás no santuario, todo é o santuario.
J.J. Molina confesa que viña ás Xornadas crendo que se ía a atopar cuns principios dogmáticos básicos dos que todos os restauradores participaban, pero que tivo unha sorpresa ao ver que cada caso podía ser válido: Uns respectan o orixinal, noutros recrécense os muros e outros son un parque temático.
Luís López ironiza que no castro de Cervantes foi o que menos se recreceu, porque só se subiu unha fiada…
Cristina pregunta a José Suárez se a cerámica que aparece xunto ao puñal e a daga no Monte do Facho era mais elaborada que a que aparece noutros castros porque na croa adoitan aparecer cerámicas mais elaboradas.
José Suárez contesta que eran bastante simples para esa época. Eran olas simples que non tiñan que ver coas que aparecían noutros castros e que no castro aparecen poucos fogares nos que aparece material moi sinxelo, eran olas litúrxicas e non para comer.
Felipe Arias reconduce o debate cara a temas máis xerais tendo en conta ademais que se achega a hora de concluír.
Antonio Presas insiste en que os arqueólogos non achegan o seu traballo á xente e incluso lles molesta explicar o seu traballo e iso afasta á sociedade da arqueoloxía.
Felipe Arias aclara que se isto é así hai que denuncialo, pero matiza que nos últimos dez ou doce anos este panorama cambiou notablemente.
Dolores Dopico insiste en que ultimamente existen visitas a xacementos e a nivel divulgativo e cultural se esté avanzando moito. Igual que hai anos non había unha educación medio-ambiental, agora hai que facer o mesmo co patrimonio. As asociacións poden empuxar por motivos de vontade pero é obvio que ninguén pode substituír o labor da administración.
Unha participante portuguesa sinala que en todas as disciplinas hai bos e malos profesionais e a arqueoloxía non ía ser menos neste aspecto.
Antonio Presas recorda que os castros abandonados propician o espolio e pregunta se a utilización do xeorradar propicia este ao poder detectar con eles pezas valiosas como torques.
Rafael Rodríguez contesta, porque entende que é unha alusión, que desde a Deputación de Pontevedra usan o xeorradar para abaratar custos nas prospeccións xa que permite visualizar onde hai restos de estruturas, pero que non detecta pezas.
Dentro dunha tónica xeral de coincidencia de que hai que potenciar a idea do mantemento continuo dos sitios arqueolóxicos, Matilde González comenta que outra opción sempre é escavar, documentar e logo tapar.
O debate deuse por concluído, aínda que varios temas quedan abertos para a discusión, para o que sen dúbida serán útiles todos os relatorios e as conclusións que se van “colgar” na pestana de “Xornadas” deste blogue.
Falamos do Castro 